Bieszczady
Informacje og�lne
Bieszczady zajmuj� najbardziej na po�udniowym-wschodzie wysuni�ty skrawek Polski. Stanowi� one cz�s� g��wnego �uku karpackiego i s� pierwszym cz�onem Karpat Wschodnich, zaczynaj�cych si� od doliny Sanu, Os�awy, Os�awicy i Laborca. W granicach Polski znajduje si� jedynie skrajnie zachodnia ich cz�s�, czyli Bieszczady Zachodnie przechodz�ce ku zachodowi (za Prze�. �upkowsk�) w Beskid Niski, natomiast ku wschodowi (za Prze�. U�ock�) w Bieszczady Wschodnie. Po po�udniowej stronie wododzia�u karpackiego, na S�owacji nosz� one nazw� Bukovske Vrchy. Podzia� turystyczny tych g�r k��ci si� cz�sto z jednostkami fizycznogeograficznymi. Na szczeg�ln� uwag� zas�uguje przyroda bieszczadzka.
Klimat Bieszczad�w, jest do�� zr�nicowany i �ci�le wi��e si� z rze�b� terenu i wysoko�ci� n.p.m. Wyra�ny jest tu wp�yw kontyntntalnych mas powietrza nap�ywaj�cych znad Europy Wschodniej i nios�cych niskie temperatury w zimie i wysokie latem. Miesza si� ono z suchym powietrzem znad Nizin W�gierskich. �rednia temp. roczna wynosi 5 C, w lecie osi�ga ona 16 C a w zimie spada do -5 C. Opady roczne od 800 mm w rejonie Przedg�rza Bieszczadzkiego osi�gaj� swe maksimum w rejonie pasm okalaj�cych Cisn� i wynosz� tam 1150 mm. Najwi�ksza ilo�� opad�w przypada na lipiec (140-150 mm). Stosunkowo suche i dogodne do uprawiania turystyki s�: stycze� i luty oraz prze�omy maja i czerwca oraz sierpnia i wrze�nia. Pokrywa �nie�na zalega w Bieszczadach przez 150-200 dni osi�gaj�c grubo�� w wy�szych partiach nawet do 200-300 cm.
Rzeki Bieszczad�w
Rzeki Bieszczad�w, odprowadzaj� swe wody do Morza Ba�tyckiego, wyj�tek stanowi tu dorzecze Strwi��a w ok. Ustrzyk Dolnych nale��ce do zlewni Morza Czarnego. G��wn� rzek� jest San wyp�ywaj�cy na wsch�d od szczytu Piniaszkowy (961 m) w rejonie Prze�. U�ockiej. Najwi�kszymi jego dop�ywami w rejonie Bieszczad�w s�: Os�awa (d�. oko�o 55 km) wyp�ywaj�ca na po�udniowo-zachodnich stokach Matragony; Solinka (45 km) bior�ca sw�j pocz�tek pod Rosoch� i Strybem; Hoczewka (25 km), zwana w swym g�rnym biegu Jab�onk�, ze �r�d�ami w rejonie Wo�osania; Wetlina zbieraj�ca wody z G�rnej Solinki wyp�ywaj�cej spod Krzemie�ca (1221 m) i Ma�ej Rawki (1267 m) i Wetlinki p�yn�cej spod Po��niny Wetli�skiej oraz p�nocnych stok�w Dzia�u; Wo�osaty wyp�ywaj�cy w kotle pomi�dzy Krzemieniem, Szerokim Wierchem i Tarnic�. W przewa�aj�cej mierze rzeki te p�yn� dolinami r�wnileg�ymi do grzbiet�w podkre�laj�c, zw�aszcza w rejonie Otrytu, Ostrego i �ukowa, rusztowy charakter tych g�r. W wielu miejscach tworz� atrakcyjne widokowo prze�omy jak np.: San pod Kiczer� Sokolick�, Czereszenk� i przez Pasmo Otrytu; Solinka ko�o Bukowa oraz powy�ej Terki; G�rna Solinka pomi�dzy a Dzia�em; Wetlina ko�o Zawoju oraz Prowcza pomi�dzy Po�oninami Wetli�sk� a Cary�sk�.
Podzi� turystyczny
-
pasmo graniczne pomi�dzy Prze�. �upkowsk� a Prze�. U�ock�, stanowi�ce wododzia� karpacki z kulminacjami Okr�glika (1100 m), Rabiej Ska�y (1199 m), Kremenarosa (1221 m), Rozsypa�ca (1273 m) - gdzie ��czy si� z pasmem po�onin - oraz Po�oniny Bukowskiej (Ki�czyk Bukowski 1251 m);
- pasmo po�onin od Smereka (1222 m) poprzez Po�oniny: Wetli�sk� (1253 m) i Cary�sk� (1297 m), gniazdo Tarnicy (1346 m) do Rozsypa�ca (1273 m);
- pasmo Wysokiego Dzia�u z kulminacj� Wo�osania (1071 m) i rozleg�ym masywem Chryszczatej (997 m) pomi�dzy dolinami Os�awy, Hoczewki i Solinki;
- pasmo �opiennika (1069 m) i Durnej (979 m) zwane te� "grzbietem baligrodzkim" rozci�gaj�ce si� pomi�dzy dolinami Jab�onki i Solinki.
- pasma na p�noc od Sanu (wg geograf�w Przedg�rze Bieszczadzkie) czyli Otryt (Trochaniec 939 m), Ostre (804 m), �uk�w (768 m) i Jaworniki (909 m).
Podzia� fizykogeograficzny
Podzia�y geograficzne opieraj� si� g��wnie na koncepcji Mieczys�awa Klimaszewskiego i Jerzego Kondrackiego.
Wg Klimaszewskiego granica od Prze�. �upkowskiej kieruje si� na wschodzie wzd�u� doliny Smolniczka do Os�awy i w g�r� do Prze�. Szczerban�wka a nast�pnie w d� biegu Solinki do Sanu i do jego �r�de� pod Prze�. U�ock�. Kondracki prowadzi granic� od Prze�. �upkowskiej dolin� Os�awy i od jej ujcia do Sanu w g�r� tej rzeki pod Prze�. U�ock�.
Pasma Otrytu, Ostrego i �ukowa zaliczane s� wi�c przez geograf�w do tzw. Przedg�rza Bieszczadzkiego, traktowanego jako cz�� G�r Sanocko-Turcza�skich. Pasma Wysokiego Dzia�u oraz �opiennika-Durnej Klimaszewski w��cza do Beskidu Niskiego.